Bokabox borden leren
Les uitgevoerd door eigen schooldocent
Het Bokabox-pakket bestaat uit de Bokabox Verkeer, leskist voor het leren van de verkeersborden, twee extra standaards en 4 Bokabox Bordenkwartetspellen.
Met de Bokabox Verkeer leren kinderen het systeem van onze verkeersborden. Als kinderen de het systeem door hebben, hoeven ze niet meer alle borden uit hun hoofd te leren; de pictogrammen spreken veelal voor zich.
Met de twee extra standaards (in de leskist zitten er ook twee) kun je alle vier de bordcategorieën tegelijkertijd tonen.
Met het Bokabox Bordenkwartet oefenen en kinderen de betekenis van de verkeersborden. Door de opzet van het kwartetspel heb de meeste kinderen van de basisschool na een keer spelen van het spel op dat moment de betekenis van de vier bordcategorieën geautomatiseerd.
In de Bokabox Verkeer zitten, naast twee standaards, houten basisborden (borden zonder pictogram) en voorrangsborden, brede mapjes met transparante pictogramkaarten en smalle mapjes met tekstkaarten. Alle mapjes en kaarten hebben een kleurcodering zodat je direct de goede kaarten bij de basisborden kunt pakken en alles ook weer makkelijk goed kunt opruimen.
Op een standaard plaats je een basisbord met bijbehorende basisbetekenis. Voeg er een pictogram aan toe en de bijbehorende aanvullende betekeniskaart en je hebt een volledig bord met de complete betekenis. Bij het wisselen van de pictogrammen en de kaart met de aanvullende betekenis ervaren kinderen dat het basisbord steeds dezelfde betekenis blijft houden.
Met de twee extra standaards kun je alle basisborden naast elkaar laten zien en vergelijken. Zo kun je de verschillen expliciet bespreken.
Het Bokabox Bordenkwartet is een gewoon kwartetspel met een extra spelregel die het spel tot een zeer effectief oefenmiddel maken. De kwartetten zijn zo geordend dat er verschillende bordcategorieën in één kwartet zitten; de spelers moeten de borden dus echt kennen om de juiste kaarten te kunnen ontvangen. De extra spelregel zorgt ervoor dat de spelers elkaar kunnen controleren of ze bij het gewenste bord de juiste betekenis genoemd hebben.
Leerdoel
Het leerdoel van de Bokabox Verkeer is dat de kinderen de betekenis van basisborden kennen en begrijpen dat een compleet bord met betekenis bestaat uit een basisbord met basisbetekenis met een pictogram met een specifiërende betekenis. Zo kunnen ze de betekenissen van de verkeersborden makkelijker en efficiënt leren en vaak kunnen ze ook nog borden, die ze nog niet aangeboden hebben gekregen, toch goed interpreteren.
De betekenis van het basisborden zijn het moeilijkst om te leren; vorm en kleur hebben geen enkele relatie met de betekenis. De betekenis die wij eraan gegeven hebben is slechts een afspraak. Veel kinderen (en volwassenen) blijven die basisborden door elkaar halen. Met de Bokabox Verkeer ervaren kinderen de eigen betekenis van de basisborden, los van de pictogrammen. De pictogrammen spreken veelal voor zich. Als ze inzien hoe het systeem werkt, hoeven kinderen niet alle borden meer uit hun hoofd te leren.
Met het Bokabox Bordenkwartet oefenen de kinderen intensief de borden, met name ook de betekenis van de basisborden. Na één keer spelen hebben de meeste kinderen van de basisschool de bordcategorieën geautomatiseerd. Maar herhaling blijft natuurlijk nodig.
Opbouw les
De leerkracht is vrij in de manier van inzetten van de materialen: in een lessenserie voor het leren van de verkeersborden los van een methode of als toevoeging aan een methode, klassikaal of aan individuele kinderen/kleine groepjes.
Introductie
Start met het verzamelen van voorkennis: welke borden hebben kinderen gezien bij school, in hun eigen buurt of onderweg naar school. En welke borden kennen ze al? Stel die borden samen m.b.v. van de basisborden en pictogramkaarten. Wat zullen ze betekenen? Laat de kinderen even bedenken en benoemen.
Kern
Als er een bord (borden) is dat een kind met juiste betekenis heeft ingebracht, gebruik dat dan als uitgangspunt. Stel het bord (de borden) samen op de standaard(s) en vraag: Wat betekent het? Zet er een bord met een vergelijkbaar pictogram (ander basisbord) naast. Wat betekent dat bord? Hoe weten ze dat het één zus en het andere zo betekent?
Ga in op de vorm en kleur van de borden, voeg de betekeniskaarten van de basisborden toe, verwissel de pictogrammen en laat zo zien dat de basisborden steeds dezelfde betekenis houden, ook als er een ander pictogram wordt toegevoegd.
Ga door met borden van eerst één categorie; benoem waar de categorie voor staat, - bijvoorbeeld: je moet hier – en plaats er steeds wisselende pictogrammen voor. Laat de kinderen benoemen wat de gevormde borden betekenen. Doe hetzelfde met een andere categorie. Kinderen zullen zien dat de vorm en kleur bepalend zijn wat het bord wil zeggen.
Laat de standaards met de verschillende bordcategorieën in de klas staan en kom er in verloren momenten op terug.
Toch blijft het moeilijk de betekenis van de basisborden te onthouden. Gebruik daarom voor het onthouden van de betekenis van de basisborden de volgende associaties:
- Rond rood bord met witte stip: gooi een sneeuwbal of slagroomtaart tegen een rond rood bord. Het bord houdt het tegen en er ontstaat een witte stip in het midden. ( je mag hier niet…)
- Rond blauw bord met dun wit cirkeltje: de doorsnede van een glijbaanbuis in het zwembad. In die buis kun je niet anders dan glijden en gaan waar de buis gaat. ( je moet hier …)
- Driehoekig bord, wit met rode rand: driehoekige borden lijken op witte tanden met bloed eraan van een gevaarlijk beest, bv. haaientanden. (pas op! …)
- Blauw rechthoekig bord: een schermpje van telefoon of computer. Meestal blauwig en rechthoekig. Daar komt informatie op. (hier is een …)
Van deze associaties zijn ook liedjes en posters beschikbaar, maar deze zijn erg gericht op kinderen van groep 3, 4 en 5 van de basisschool.
Oefenen met de Bokabox Verkeer
Kinderen kun individueel of in tweetallen met de basisborden, pictogrammen en tekstkaarten zelf paren van borden en betekenissen samenstellen. Zij kunnen hun werk controleren met behulp van de nakijkkaart, die ook in de box zit.
Oudere kinderen kunnen met de box oefenen en elkaar overhoren met behulp van de borden, kaarten en nakijkkaart door elkaar opdrachtjes geven als: ‘maak het bord: je moet hier rechts afslaan’.
Verwerking
In de box zitten ook kopieerkaarten:
- vier basisborden groot. Kinderen kunnen zelf een bord bedenken en de betekenis er bij schrijven
- vier kleine basisborden. Snijd de bordjes los en laat de kinderen een boekje maken. Laat kinderen zelf de pictogrammen intekenen, de bordjes kleuren en de betekenis er bij schrijven. Je kan ze boekjes laten maken van alle borden, eventueel per bordcategorie, of alleen van de borden die ze moeilijk vinden.
- vier kleine voorrangsborden. Laat de kinderen ook daarvan een boekje maken.
Leg de nakijkkaart ergens centraal in de klas en sta de kinderen toe naar de kaart te gaan om het bord dat ze willen maken te checken. Tijdens hun wandelingetje zullen ze de afbeelding, kleuren en betekenis even moet inprenten om hem niet vergeten te zijn als ze weer bij hun tafel komen.
Oefenen met kwartetten
De kwartetten in het kwartetspel zijn geordend op pictogram, bijvoorbeeld: twee mensen, of: dieren. Er zitten dus meerdere categorieën in één kwartet. Door de extra spelregel moeten de spelers een gewenst bord eerst op een overzichtskaart aanwijzen en dan de betekenis noemen. De andere spelers kunnen dan controleren of de betekenis juist is. De overzichtskaarten zijn geordend op bordcategorie. Er is dus een kaart met alle pas-op-borden, één met alle je-moet-hier-borden enz.
Kinderen zien in eerste instantie alleen het pictogram; de vorm en kleur van het bord zijn slechts de drager van het plaatje. Door het moeten aanwijzen op de overzichtskaarten worden kinderen zich ervan bewust dat je ook de betekenis van de achtergrond moet kennen. Ze schakelen al heel snel om naar het eerst benoemen van de bordcategorie en dan pas van het pictogram. Je hoort ze al na één of twee beurten vragen wat bijvoorbeeld die driehoeken ook alweer betekenen. Terwijl ze het spel spelen oefenen en controleren ze heel intensief de bordcategorieën en pictogrammen.
Lesduur
De eerste les duurt misschien een half uur of drie kwartier, maar belangrijk is de lessen regelmatig te herhalen, steeds met (een) andere bordcategorie(ën). Leerkrachten zijn vrij om de lessen naar eigen inzichten in te vullen. Dit kunnen lesjes zijn van een half uur of als tussendoortjes van 15 minuten, maar als je de standaards in de klas laat staan kun je ook verloren momenten gebruiken om terug te komen op de borden. Voor verwerkingen kun je 30 minuten inruimen.
Het kaartspel duurt ongeveer 20 minuten en ook daarvoor is herhaling nodig om de borden blijvend te automatiseren.
Bijzonderheden les
De Bokabox Verkeer is in verschillende leerjaren te gebruiken. Maak dus afspraken wanneer je gebruik gaat maken van de box.
Combineer de bordenlessen met ervaringen van de kinderen in het verkeer. Welke borden zien ze waar? Welk probleem wordt er mee opgelost? Zijn er plekken in de omgeving van de kinderen waar ze met een bord een probleem zouden kunnen oplossen? Hoe?
Foto's
Thema's
Fiets
Verkeersgedrag
Schoolroutes
Kenmerken
Uitvoering
Niveau
Leerjaar
Montessoriwerkplaats-Bokabox
De Bokabox Verkeer is ontwikkeld door Annet Kooijman. Zij was eens architect, heeft zich omgeschoold tot leraar basisschool en montessorileerkracht. Maar zij kon het ontwerpen niet laten en nu ontwikkelt en maakt zij concrete lesmaterialen voor het tastbaar en visueel maken van lesstof en het al spelend en bewegend oefenen ervan.
Zij heeft jaren les gegeven op een Montessorischool en voor die school ook themalessen voor wereldoriëntatie met allerlei concrete materialen gemaakt. Voor de verkeerslessen voor haar eigen groep kwam zij op het idee van basisborden waar je pictogrammen aan toevoegt. Voor de andere groepen heeft zij er vervolgens leskisten van gemaakt. Toen er ook belangstelling kwam van andere scholen en een provincie heeft zij de kist tot een produceerbaar geheel ontworpen en de sprong gewaagd. Inmiddels wordt de box door veel scholen in Nederland en Vlaanderen gebruikt.
De ontwikkeling van de Bokabox Verkeer heeft ook geleid tot het kwartet. Toen tijdens de testfase kinderen het spel speelden, kwam het aanwijzen op de overzichtskaarten als extra educatief aspect naar voren.
Tijdens presentaties heeft Annet met een spel bezoekers laten ervaren hoe het is als je de verkeersborden niet kent. Dit experiment en een onderzoek aan de Universiteit van Utrecht hebben nieuwe inzichten opgeleverd over hoe verkeersborden te leren. Deze inzichten zijn gebruikt in de leerlijn verkeersborden van Bokabox.
Voor kinderen in kwetsbare wijken heeft Annet kinderwijkraden opgezet en democratielessen ontwikkeld. Zij heeft tijdens de coronaperiode schoolpleinrekenen bedacht en dit heeft geleid tot de Rekenboost, zomerschool rekenen in Amersfoort. Daarnaast leert zij kinderen praktische techniekvaardigheden en technische principes tijdens technieklessen op een basisschool.
Heb je een vraag over de les of over het aanvragen van de les? Neem contact op met de accountmanager.